Obsługiwane przez usługę Blogger.

Szachy egzotyczne: zrywając z kanonami



Jedna z podstawowych zasad gry w debiucie, wpajana początkującym szachistom, twierdzi, że w fazie debiutu należy unikać powtarzania ruchów tą samą figurą, gdyż może to opóźnić prawidłowy rozwój figur i generalnie postawić gracza w złej sytuacji. Zalecane jest możliwe najszybsze wprowadzenie figur do akcji - najpierw lekkich, później ciężkich.

Szachy są jednak na tyle specyficzną grą, że każdy szachista może rozgrywać partie wedle swoich zasad i upodobań, niekoniecznie trzymając się kanonów ogólnie narzuconych i respektowanych przez większość. Jedną z takich rozgrywek, w której pewien zawodnik poszedł w kierunku szeroko rozumianej oryginalności, chciałbym zaprezentować poniżej.

Sytuacja rozgrywała się w 1950 roku. Stany Zjednoczone, zawody szachowe rangi lokalnej o mistrzostwo miasta Milwaukee. Po kilku rundach dochodzi do pojedynku między Richardem Kujothem, lokalnym mistrzem szachowym, posiadającym tytuł czempiona stanu Wisconsin, a Johnem Fashingbauerem, amatorem szachowym.

Można przyjąć, że w 99 na 100 przypadków lokalny turniej szachowy nie wzbudziłby większej sensacji na światowej scenie szachowej. Dla omawianego przypadku zaszedł jednak ten jeden wyjątek. Świat usłyszał o tych zawodach ze względu na niezwykłą sytuację, jaka zaistniała w partii dwóch przedstawionych wyżej szachistów. Przebieg tej rozgrywki został udokumentowany w magazynie Chess Life, amerykańskim miesięczniku szachowym o skali międzynarodowej.

Kujoth, grający białymi, pobił swoisty rekord świata, wykonując pierwszych 11 ruchów partii bierkami tej samej wartości - pionami. Fashingbauer mógł poczuć się nieco zdziwiony grą swojego rywala, ale koniec końców nie zdołał wypracować sobie należytej przewagi i partię przegrał.

Remis pozycyjny - motywy (II)


Omawianie motywów remisu pozycyjnego chciałbym rozpocząć od ciekawego ustawienia, dość rzadko pojawiającego się w rozgrywkach gry praktycznej, nazywanego blokadą figury. Nazwa wskazuje nam, w jaki sposób będziemy dążyli do osiągnięciu remisu, a mianowicie poprzez wyłączenie z gry danej figury. Manewr ten będzie się nieco różnił w zależności od charakteru bierki, którą będziemy chcieli "zamrozić" na szachownicy. Dla przykładu, w studiach szachowych można zaobserwować pewne charakterystyczne tendencje:

  • blokada króla jest charakterystyczna dla końcówek, w których strona teoretycznie silniejsza posiada hetmana po swojej stronie. Królowa stanowi prawdziwą siłę w szachach, ale jak powszechnie wiadomo bez pomocy króla, innych bierek lub wydatnej pomocy rywala nie jest w stanie samodzielnie zamatować.
  • blokada hetmana, choć może wydawać się mało prawdopodobna, to jest możliwa do osiągnięcia w przypadku  mocno zacieśnionej pozycji, zwykle w rogach szachownicy (patrz diagram po prawej)
  • blokada wieży najczęściej odbywa się z udziałem mocno zaawansowanego piona (szósta, siódma linia) na kolumnach bliżej skraju szachownicy (przykładowo kolumna "b" lub "g") i z pomocą gońca.
Na podstawie tej listy można zauważyć, że każda figura wymaga osobnego traktowania. Od teorii przejdźmy teraz do praktyki i przekonajmy się, jak prowadzi się manewr. Na sam początek klasyczny przykład, związany z blokadą króla, który warto znać.


W poniższej pozycji nie widać zbyt wiele niuansów - sytuacja wydaje się zmierzać ku jednoznacznemu rezultatowi. Pion czarnych ma otwartą drogę do promocji, a białe nie mają recepty na powstrzymanie marszu. Cała istota tej pozycji nie tkwi jednak w tym, żeby za wszelką cenę zatrzymać piona, ale, wykorzystując ciasne ustawienie figur na skraju szachownicy, odciąć króla od gry.

BIAŁE ZACZYNAJĄ I REMISUJĄ
Wilhelm Leick, Münchner Neueste Nachrichten 1927



W swoim pierwszym posunięcie białe proponują ofiarę piona - 1.g6+! Ruch ten jest całkiem sprytny, gdyż na cztery możliwe odejścia królem przez czarne, tylko jedno prowadzi do zaciętej gry. 

1...Kh8! 2. Se7!

Odejście czarnego króla na pole h8 jest dobrze umotywowane. Spójrzmy na inne możliwości: 

a) 1...Kxg6 2. Sf4+ i powstają widełki, co daje białym remis z automatu
b) 1...Kh6 2. Se3!, gdyby czarne chciały kontynuować marsz pionem h, np. 2...h2 następuje 3. Sg4+ 
c) 1...Kg8 2. Se7+, dzięki wtrąconemu szachowi białe zyskuję tempo, 2...Kh7 3. Sf5 z uzyskaniem kontroli nad pionem czarnych,

W dalszym toku gra może potoczyć się następująco:

2...h2 3. Kd5
3...h1=H 4. Ke6!

i powstaje poniższa, warta do zapamiętania pozycja, w której to czarne dysponują posunięciem:


Czarny król został odcięty, hetman sam nie zamatuje, ale nie oznacza to, że białe mogą pozwolić sobie na, mówiąc kolokwialnie, "wyczilowanie się". Wystarczy, że hetman pozbędzie się piona g6 bądź wymusi na białych ruch skoczkiem i wtedy blokada króla zostanie zniszczona. W zasadzie oba te cele są powiązane ze sobą, jako że skoczek pilnuje piona, wobec czego samo wymuszenie ruchu skoczka wystarczy czarnym do przełamania obrony białych.

Przy praktycznie otwartej szachownicy królowa ma szerokie pole do manewrowania. Białym, za sprawą precyzyjnej gry, udaje się jednak odeprzeć próby przełamania ich twierdzy. Kluczem do sukcesu jest tutaj kontrola pola d7:

4...Hf1! 5. Kd7!

Czwarty ruch czarnych z pozoru nie czyni wielkiej zmiany na szachownicy, ale w rzeczywistości stawia białe przed wykonaniem jedynego, remisującego ruchu w tej pozycji - odejście królem na d7. Dlaczego nie można grać na pole d6?

d) 5. Kd6? Hh3!, hetman przejmuje kontrolę nad polem d7, 6. Kc7 Hd3 i król musi zwolnić dla hetmana jedno z pól d8 lub d6, co w efekcie zmusi białe do ruchu skoczkiem, np. 7. Kc6 Hd8 8. Se5 He8+ z następnym pozbyciem się piona g6

5...He2 6. Ke8!

Król dobrowolnie wchodzi na linie związania. W warunkach partii szachowej związanie figury jest raczej niepokojącym znakiem, ale w tym przypadku daje białym podział punktów, dla przykładu inna możliwość:

e) 6. Kd8? Hb5!, tym razem hetman operuje na skrzydle hetmańskim, ale efekt jest ten sam - kontrola pola d7, 7. Kc7 Hd3 z kontynuacją jak w poprzednim wariancie.

6...Hb5+ 7. Kf8
7...Hb8+ 8. Kf7
8...Hd8 9. Ke6

Nawet serie szachów i operowanie na bliskim dystansie w stosunku do białych figur nie jest w stanie dać czarnym zwycięstwa, o ile biały król będzie trzymał się blisko skoczka. 

Zaprezentowane w tym poście zadanie stanowi przykład osiągnięcia remisu pozycyjnego z wykorzystaniem skoczka jako figury głównej. W kolejnych postach będą pojawiały się kolejne przykłady, z zastosowaniem innych figur oraz innych motywów remisu pozycyjnego.